Бюрократ тогтолцоо

Бюрократ тогтолцоо нь бюро гэдэг Франц үгнээс гаралтай ширээ, цэмбэн бүтээлэг гэсэн утгатай. Монголоор Түшмэл ёсон, хүнд суртал гэх зэргээр орчуулдаг.

Дундад зууны үеээс морин дээрээсээ хаан улс орноо удирдаж улс орноо тойрон явж байхдаа зарлиг лүндэнгээ бичүүлдэг түшмэлтэй байсан. Бюро армиас гарал үүсэлтэй гэж үздэг.

Орчин үеийн түшмэлүүд морин дээр хэрэхгүй ч өрөөнөөсөө байнгын бичиг хэрэг явуулж бюрогаараа дамжуулан ажиллаж байдаг. Төрийн захиргааны байгууллага төдийгүй хувийн компани, улс төрийн нам, сүм хийд, сургууль хүртэл бюрократ тогтолцоогоор үйл ажиллагаа явуулдаг.

Макс Вебер бюрократизмыг байгууллагыг зохион байгуулах хамгийн рациональ хэлбэр гэдгийг анх нээн гаргасан.

Веберийн идейл хэв шинжийн бюрократ тогтолцоо нь хууль журмыг даган биелүүлэх хөдөлмөрийн босоо тогтолцоотой, ажлын бүтэн цагаар ажиллах мэргэшсэн ажилтнуудтай, цалин тогтмол ба тэдний ажлын орлог амьдралын эх үүсвэр бодлог.

Бюрократууд ажлын байр, комьютер гм хэрэгсэл ба захиргаагаа өмчлөхгүй, Орчин үеийн бюрократ бол орон тооны, амьдралын туршид ажлын байрны найдвартай баталгаагаар хангагдаж, мэргэшиж чадваржихын төлөө цаг заваа зориулсан. Бюрократ тогтолцоо нь чадварлаг мэрэгшсэн боловсон хүчин, ажлын хугацаа, тогвортой байдал зэргийг сонгодог хэлбэр ба захиргааны машиныг хамгийн үр дүнтэй ажиллуулах хэв загвар гэж үздэг.

Сонгодог хэв загваргэж үзсэний нэг шалтгаан нь хууль ёсны эрх мэдэлтэй байдагт байгаа аж.

Бюрократ эрх мэдэл

Хуулиар баталгаажсан эрх мэдэл юм. Энэ бол төр, захиргааны байгууллагын албан тушаалтнуудад олгогддог эрх мэдэл юм. Тэдний эрх мэдэл хязгаарлагдмал ба алба хашиж байх хугацаанд үйлчилдэг байдаг.

Бюрократ бол зохион байгуулалтын ноёрхсон хэлбэр юм.

Ажилтан нар дараахи шинжийг агуулна.

• Ажилтан нар гэрээгээр томилогдсон, чөлөөт хүмүүс
• Ажилтан нар сонгогдохгүй томилогдоно. Вебер сонгууль бол ажилтан нарын захирагдах ёсыг алдагдуулна гэж үзэж байв.
• Мэргэжлийн ур чадвараараа томилогдоно
• Ажилтан нар тогтсон цалин, тэтгэврийн эрхтэй
• Карьерийн зарчим мерит системээр хэрэгжинэ

Бюрократ бол төрийн захиргааны үйл ажиллагааг зохион байгуулах сонгодог хэлбэр. Хурд, хяналт, мэргэжсэн ажилтан, хамтын гүйцэтгэл хариуцлагатай хамгийн үр ашигтай хэлбэр гэж үзэж байв.

Вебер бюрократизм бол хуулийг хэрэгжүүлэх хамгийн үр ашигтай тогтолцоо мөн ба тасралтгүй тархан хөгжинө гэдэгт итгэж байсан.

Бюрократизм бол хөдөлмөрийн хуваарийг Адам Смит ба Ф Тейлор нарын үйлдвэрийн хөдөлмөрийн хуваарь гаргаснаар үр ашиг дээшилсэн туршлагыг захиргаанд буулгасан юм.

Захиргааны үр дүнд гол анхаардаг тул хувь хүнийг орхигдуулсан. Бюрократизм бол эрх мэдлийг хэрэгжүүлэх систем юм.

Бюрократ байгууллага дараахи 7 зарчмыг удирдлага болгодог.

1. Албан ажил байнгын үргэлжлэн явагддаг.

2. Албан ажил дүрэм журмын дагуу хязгаарлагдмал байна

· Албан хаагч ажил үүргийн хуваарийн дагуу үйл ажиллагаа явуулна

· Албан ажлаа гүйцэтгэх эрх мэдлээр баталгаажсан байна

3. Албан хаагийн хариуцлага ба эрх мэдэл босоо тогтолцоотой байх ба дээрээс буусан хяналт хариуцлагын тогтолцоотой байна

4. Албан хаагч ажил гүйцэтгэх нөөцөө үл өмчлөх ба зөвхөн албан үүрэг гүйцэтгэхдээ хэрэглэнэ

5. Албан ба хувийн ажил болон орлого хатуу зааглагдсан байна

6. Албан өрөө, ажлын байр үл өмчлөгдөж, өв залгамлагдаж, худалдагдахгүй

7. Албан ажил бичиг хэргээр хөтлөгдөнө.

Вебер цэвэр бюрократ байгууллага оршихгүй гэдгийг мэдэж байсан. Байгууллагад эдгээр 7 зарчим хэрэгжихэд олон хүндрэл гарна. Тухайлбал:

• Хэт нарийвчлагдсан хуваарь нь ажилтныг үйл ажиллагааны бусад хэсгээс тусгаарлах
• Дүрэм журмаа хэт барих нь хэвшмэл, үл сэтгэгч болгох, сэтгэхүйн хөшинги байдалд оруулах,
• Шинэчлэлийг хүлээх авах, хэрэгжүүлэх чадварыг устгах, бие хүний хөгжлийг боогдуулах, гүйцэтгэгч машин болгон хувиргах
• Эрх мэдлийг олгигархууд эзэмших, мэдээллийг доош нь үл дамжуулах,
• Хуулийн хязгаарлагдмал байдалд баригдах

Бюрократ нь хувь хүнд хандаагүй, олон нийтэд хамааралтай дүрэм зааврыг биелүүлэх аппарат юм. Тогтвортой мэргэшсэн, нягт нямбай байдлыг хангахад тохиромжтой. Тэрээр бюрократ төгс төгөлдөр хэлбэр биш гэдгийг мэдэж байсан ба ялангуяа бюрократ тогтолцоо нэг намын болон цөөнхийн эрх мэдэлд орвол аюул учруулдагийг ч түүх харуулсан. Социалист нийгмийн бюрократ тогтолцоо нэг хам үзэл сурталд хамгийн сайн үйлчилж байсан.

Бюрократ загвар нийгэмд тархвал нийгэм тэр чигээрээ хүнд сурталд автаж, хувь хүнд ч нийгэмд ч муу үр дагавар авчирдаг. Зохион байгуулалтын энэ хэлбэр хүмүүсийн оюун санааны ба ёс суртахууны олон талуудыг орхигдуулдаг.

Бюрократ бол зохион байгуулалтын төгөлдөр хэлбэр биш ч захиргааны өдөр тутмын давтагдах чанартай үйл ажиллагааг явуулахад хамгийн тохиромжтой хэлбэр гэдгийг орчин үед ч хүлээн зөвшөөрч байна.

1. Гэхдээ шийдвэрлэвэл зохиох асуудал нэмэгдэх тусам улам уян хатан, шинэ арга ажиллагаа шаардагдах болжээ.

2. Босоо тогтолцооны захиран тушаах загвар өндөр мэргэжлийн ажилтныг шаардахгүй байжээ. Харин орчин үед техник технологийн шинэ дэвшил гарснаар өндөр мэдлэгтэй албан хаагчид хэрэгтэй ба тэднийг ажиллуулахад хэвтээ тогтолцооо руу шилжиж багаар ажиллах шаардлагатай болж байна.

3. Орчин үеийн байгууллага бол мэдлэг, мэдээлэлд тулгуурлаж зөв шийдвэр гаргахад голлож байдаг. Тиймээс хамтын шийдвэр чухал

Орчин үеийн нийгэмд машинчлагдсан бюрократ тогтолцоо тохирохоо больж эхэлж байна. Бюрократ тогтолцоо задарч байгааг гурван шалтгаанаар тайлбарлаж болно.

1. Өрсөлдөөн болон орчны тодорхойгүй өөрчлөлт нь байгууллагыг албан байх, төвлөрсөн байх боломжийг алдагдуулж байна. Том байгууллагууд шатлалаа багасгаж, цөөн ажилтантай, доод шатны ажилтнууд шийдвэр гаргах эрх чөлөөгөөр хангагдаж эхэллээ. Хэт их дүрэм журам хүний чөлөөт сэтгэхүйг боогдуулдаг аюулыг ч шүүмжилсээр байна.
2. Бюрократ тогтолцоог задлаж байгаа өөр нэг шалтгаан бол чадварлаг мэргэжсэн ажилтангуудын тоо өсөж байгаа явдал юм.Ажилтан чадварлаг болох тусам тэднийг журамлах нь багасаж эхлэдэг. Учир нь мэргэжлийн сургалтууд тэдэнд бүх стандартуудыг өгсөн байдаг. Иймээс удирдагч өөрийгөө удирддаг чадварлаг багийг бүрдүүлэхэд голлон анхаарах болсон.

Бюрократ тогтолцоо задарч байгаа гуравдах шалтгаан мэдээлэл технологи хөгжиж байгаа явдал юм. Бүх мэдээллийг хүнээс бус интернетээс авч байна. Харилцаа, худалдаа, мэдээллийн үйлчилгээг хүнгүйгээр хийж эхлэсэн нь цаг, хүч, хөдөлмөр хэмнэж эхэлсэн

Асуудал, бодлого ба улс төр

Жон Кингдон

Бодлогыг олон талт, нэгдмэл үйл явц болох талаас нь харж судалсан хүн бол АНУ эрдэмтэн Жон Кингдон юм. Тэрээр бодлого төрөхдөө гурван үндсэн үе шатыг дамждаг гэж үзсэн.

1. Асуудал үүсэх үе.

Асуудал тодорхой нөхцөл байдлаас шалтгаалан үүсдэг. Тэгвэл асуудал үүсгэж байгаа нөхцөл байдлыг танин мэдэх шаардлагатай болно. Нөхцөл байдал хурцдаж хямрал бий болгох нь асуудлыг үүсгэдэг аж. Тухайлбал, байгалийн гамшиг учрах, олон хүнийг хамарсан онгоцны осол гарахад бүгд анхаарч хошуурдаг. Бүгд засгийн газраа шүүмжилж, менежментийг сайжруулах, хуулиа боловсронгуй болгох талаар шаардаж эхэлдэг.

Асуудлыг үүсгэх нөхцөл байдлыг танин мэдэхэд хэвлэл мэдээлэл маш чухал үүрэгтэй.

Хэвлэл мэдээлэл

Хэвлэл мэдээллээр хэлэлцэгдэж байгаа асуудал олон нийтийн санаа бодлын тусгал болдог. Иймээс хууль тогтоох ба гүйцэтгэх байгууллага хэвлэл мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийх нь нийгмийн асуудлыг танин мэдэхэд тус болно гэж Кингдон үзсэн. Гэхдээ хэвлэл мэдээлэл нэгнийгээ даган хошуурдаг, зарим тохиолдолд сенсациар хөөцөлддөг, хөөрөгддөг, аль нэг улс төрийн намын захиалгаар ажилладаг тохиолдолд хэвлэлээр шуугих асуудал бүхнийг олон нийтийн “асуудал” хэмээн авч үзэхэд хүндрэлтэй юм.

Нөгөө талаар асуудал бүхэн төрийн оролцоотой шийдэгддэггүй. Үүсэж байгаа асуудлын ихэнхи нь цаг зуурын гарч ирээд замхардаг, цаг хугацааны явцад мартагддаг аж. Харин зарим асуудал цикл байдлаар илэрдэг. Ийм асуудлууд хүчтэй тавигдаж эхлэснээ төдөлгүй нам жим болдог. Төдий удалгүй эргэн гарч ирдэг. Асуудал ингэж эргэн тавигдаж байгаа нь ул суурьтай судалгаа хийж, шийдвэрлэхийг шаардаж байгаа хэрэг юм.

Мөн зарим асуудлууд нийгэмд дөнгөж үзэгдэж эхэлж байгаа ч тархалт ихтэй, олон хүнийг хамарсан аюул, хор хөнөөлтэй бол бодлогын шийдвэрийг яаралтай шаарддаг. Тухайлбал, хар тамхинд донтох, ДОХ өвчин, эмэгтэйчүүдийг хил дамжуулан худалдаалах зэрэг үндэсний аюулгүй байдал, хүний эрхийг ноцтой зөрчсөн асуудлууд богино хугацаанд хүчтэй тавигдаж эрх мэдэлтнүүдийн анхааралд хүрч чаддаг. Ийм асуудлаар ажилладаг төрийн бус байгууллагууд, сонирхлын бүлгүүдийн нөлөө хүчтэй байдаг учраас асуудал нийгмийн анхаарлыг байнга татаж байдаг.

Нийгэмд гарч ирэх асуудал үй түмэн ба эрх баригчид бүх асуудлыг нэгэн дор шийдвэрлэж чадахгүй тул тэндээс тулгамдсан асуудлаа зөв танин мэдэж сонголтоо хийх нь чухал байдаг.

Төрийн бодлогоор шийдвэрлэх асуудал гэдгийг байнга үүсэн бий болж байдаг хүний хэрэгцээ болон төрийн зүгээс уг хэрэгцээг хангах боломж хоёрын хоорондын зөрчил хэмээн тодорхойлж болно. Эх үүсвэр Төрийн бодлого Я Бямбасүрэн, П. Доржсүрэн УБ 2006 хууд 11

2. Бодлого төрөх үе

Тулгамдсан чухал асуудлыг шийдвэрлэх санаа оноо төрөх үе юм. Энэ үед асуудлын мөн чанарыг танин мэдэж, олон нийт, улс төрчдөд ойлгуулж тэдний дэмжлэгийг давах төдийгүй шийдвэрлэх арга зам, санааг дэвшүүлэх үе байдаг.

Бодлого төрөх үедээ олон талын шүүмжлэлд өртдөг. Тухайлбал: Замын хөдөлгөөний бөглөрөлийг багасгахын тулд нийтийн тээврийн хэрэгслийг хөгжүүлэх санааг өртөг хэт өндөр, мөн агаарын бохирдлыг тооцсонгүй хэмээн няцааж болно. Энэ эргээд дэвшүүлж байгаа бодлогын асуудлыг тал бүрээс нь тайлбарлах нийгмийн бусад асуудалтай холбон судлах явдлыг шаарддаг. Түүхээс үзэхэд сайн бодлого нийгмийн хөгжилд шинэчлэл авчирж байдаг. Тухайлбал: Боолчуудыг чөлөөлөх хууль гаргахад цагаан арьстан эздийн асар их эсэргүүцэлтэй тулгарч байсан. Үүнтэй адил эмэгтэйчүүдэд сонгох эрх олгосон нь эрчүүдийн ойлгож чадахгүй байсан асуудлын нэг болж байлаа. Эндээс бодлогын шинэчлэлийг олон нийт тэр бүр хүлээн авдаггүй гэдгийг харуулж байна. Бодлогын шинэчлэл нийгмийн сэтгэхүйд шинэчлэл авчрах тохиолдол олон бий. Нийгэмд тогтсон хэвшмэл үзэл хандлагыг өөрчилсөн бодлогыг шинэчлэл гэж үздэг.

Иймээс бодлогыг хөгжүүлэх үйл явц цаг хугацаа, хүч хөдөлмөр шаардсан төдийгүй тэсвэр тэвчээрийн шалгуур байдаг аж. Бодлого төрөх, хөгжүүлэхэд иргэний нийгмийн байгууллагууд маш чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Сонирхлын бүлэг, ТББ-ууд, засгийн газрын мэргэжилтнүүд, судлаачид, хуульчид зэрэг бодлогыг төрүүлж, хөгжүүлж байгаа оролцогчдыг далд тоглогчид хэмээн нэрлэх нь бий.

1. Улс төр болох үе

Бодлого боловсруулагчдаар дамжин батлагдаж төрийн бодлого болох үеийг хэлнэ. Бодлого улс төр болсоноор нийгэмд хэрэгжиж асуудлыг шийдвэрлэх үүргээ гүйцэтгэж эхлэнэ. Заримдаа үр дүн даруй гардаггүй. Магадгүй сөрөг үзэгдлүүд ч ихсэж болох талтай. Тухайлбал: Гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэгчдэд хүлээлгэх хариуцлагын тогтолцоог хуульчилсанаар олон оронд эхнэрээ зодсон хэргээр баривчлагдсан эрчүүдийн тоо ихэссэн. Зарим улс төрчид үүнийг хуулийн алдаа, сөрөг үр дагавар гэж тайлбарлаж байсан. Гэтэл хууль гарахаас өмнө эхнэр хүүхдээ зодохыг гэмт хэрэг гэж үздэггүй байсан нийгмийн сэтгэхүйд өөрчлөлт гарч уг асуудлыг хүний эрхийг зөрчсөн ноцтой асуудал хэмээн үзэж эхэлсэнээр цагдаагийн дуудлагын тоо эрс нэмэгдсэн байна. Нэг асуудлыг шийдвэрлэх нь өөр олон асуудлыг нийгэмд төрүүлдэг. Энэ жишээн дээр эхнэрээ зодсон эрчүүдийг шоронд хорих нь шоронгийн багтаамжийг нэмэх шаардлагатай болсон. Нөгөө талаар тэдний шоронд хорьж шийтгэх нь үр дүн муутай учраас тэдний зан үйлийг өөрчлөх нөлөөллийн ажлыг шаардсан. Эндээс бусад сургалт гэгээрлийн хөтөлбөрүүдийг хөгжүүлэх болсон. Дээрхи жишээн дээрээс харахад асуудлыг зөв танин мэдэж тохирсон бодлого боловсруулах нь чухал болохыг харуулж байна. Хэрвээ бодлого боловсруулагч нар гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэгч нарыг шоронд хорих замаар шийтгэх хууль баталсан бол үр дагаврыг нийгэмд арилгахад төдий л нөлөөлөхгүй. Учир нь хүчирхийлэл бол хүний зан үйл, үзэл бодолтой холбоотой асуудал учраас шоронгоос гарч ирээд эргээд л хүчирхийлэл үйлдэх аюултай. Үүний эсрэгээр Солонгос улсын жишээн дээр гэр бүлийн хүчирхийллийн эсрэг хуулийг батлуулахад эмэгтэйчүүдийн төрийн бус байгууллага асар их эсэргүүцэлтэй тулгарснаас хууль тогтоогч нартай харилцан буулт хийж гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөгчдөд хүлээх хариуцлагыг зөөллөн зөвлөгөө өгөх, сургалтад хамруулах голлосон аж. Гэтэл энэ хууль амьдрал дээр хэрэгжихдээ хэрэг хийсэн эрчүүдийг хэдэн өдөр сургалтанд суулгасан болгоод л явуулаад байсан нь бас л үр дүнгээ өгөхгүй байгаа талаар Солонгосын эмэгтэйчүүд ярьж байсан юм.

Эндээс бид дараахи дүгнэлийг хийж болно.

• Асуудлыг тал бүрээс нь судлан танин мэдэх нь чухал
• Асуудлыг шийдвэрлэх арга замыг хамгийн олон хувилбараар боловсруулах.
• Олон нийт, иргэний нийгмийн төлөөллийг оролцуулах_ хууль хэрэгжих зах зээлээ судлах. Амьдрал дээрээс харахад хамгийн муу болсон хууль хэдхэн хүний оролцоотой хийгдсэн байдаг. Нэгэнт муу хууль гарсан хойно түүний үр дагаврыг хэдэн жилээр хүртэж, нийгэм, эдийнзасгийн хохирлыг тооцовч баршгүй байдаг.
• Бодлого бүхнийг олон нийт бүхлээрээ дэмжих албагүй. Харин үнэт зүйлийн шинэчлэлийг тэргүүнд тавьж....

Ентерпрейнерүүд

Бодлого боловсруулагдах ба батлагдах үйл явцад бодлогын шинэчлэгч нар чухал үүрэгтэй. Тэд асуудлыг нийгэмд гарган тавьж арга замыг боловсруулж дэмжихийг улс төрчид, олон нийтэд уриалж байдаг. Эдгээр хүмүүс иргэний нийгмийн байгууллага, олон нийт, хувийн хэвшлийн байгууллага, улс төрчдийн хэнээс ч төрөн гарч болно.

Бодлогын цонх

Бодлогын цонх гэдэг бол нөлөөллийн бүлэг асуудлаа таниулж дэмжлэх авах болон шийдвэрлүүлэх боломжийг хэлнэ.

Эрх мэдэлтнийг тойрон сонирхлын янз бүрийн бүлгүүд олон асуудлыг босгон шийдвэрлүүлэхийг зорьдог. Тэдний зарим нь өөрсдийн явцуу эрх ашгийг илэрхийлсэн хууль батлуулахыг ч сонирхож байдаг. Тэдний лобби нөлөөллөөс үл хамаарч улс төрийн сонголт хийгддэг. Улс төрийн сонголт хийхэд олон хүчин зүйл нөлөөлдөг. Тухайлбал: парламентийн гишүүдийн бүтэц, бүрэлдэхүүн, итгэл үнэмшил, олон нийтийн уур хилэн, байгалийн гамшиг, олныг хамарсан осол зэрэг нийгэм улс, төр, эдийн засаг, улс төрчийн хувийн үзэл хандлага хүртэл хамааралтай. Бодлогын цонх бол боломжийн цонх. Боломж тэр бүр гарч ирдэггүй. Зарим үед таатай боломж бүрддэг боловч ашиглаж чадахгүй бол хаагддаг. Хэрэв алдвал боломжийн цонх дахин нэг хэсэгтээ нээгдэхгүй ч байж болно.

Сонрхлын бүлгүүд асуудлаа зөв танин мэдэж, боловсруулах арга замаа хамгийн сайн тодорхойлж, төрөл бүрийн судалгаагаар нотлон харуулаад байхад боломжийн цонх нээгдээгүй бол дэмжлэг авдаггүй. Тийм цаг үе таарвал нөлөөлөгч нар маш их хүч хөдөлмөр, цаг зарцуулаад ч үр ашиггүй өнгөрдөг. Ялагдал урам хугаралтийг авчирч тэднийг нэг хэсэгтээ уналтад оруулах ч тал бий. Тэгэхлээр боломжийн цонх бол нөлөөлөгч нараас үл хамааран тухайн цаг үе, нөхцөл байдалтай холбогдон өөрчлөгдөх орчин юм. Төрөл бүрийн нөхцөл байдлаас шалтгаалан энэ цонх нээгдэж, хаагдаж байдаг. Зарим үед хэд хэдээрээ нээгддэг.

Ялангуяа шинээр сонгогдсон парламент ба засгийн газар чих зөөлөнтэй байдаг. Тэд олон нийтийн асуудлыг түргэн шуурхай шийдвэрлэх хүсэл сонирхол хамгийн ихтэй үе нь тэдний ажлын эхний сарууд буюу бал сар нь байдаг. Мөн сонгууль дөхөөд ирэхээр олон нийтийн шаардлагыг илүүтэй авч үзэж болох юм. Гэхдээ энэ цаг үед нийгэмд гарах гэнэтийн гамшиг, олныг хамарсан үйл явдалтай давхацвал таны боломжийн цонх хаагдаж өөр нэгнийх нээгдэх болно. Бодлогын цонх бол бодлого төрөн гарах, хэрэгжихэд орчны олон талт үзэгдэд эерэг ба сөргөөр нөлөөлж байдаг гэдгийг харуулсан ухагдахуун юм.

Степен Келман

Бодлого төрөх, хөгжих үе шатыг олон нийтийн оролцоон дунд авч үзсэн ба дараахи үе шатуудыг тодорхойлсон.

1. Бодлогын санаа төрөх үе

Бодлогын санаа бол бодлого боловсруулах үйл явцын түүхий эд гэж үздэг. Төрийн ямар нэг үйл ажиллагааг сайжруулах өөрчлөлтийн талаархи төсөл гэж хэлж ч болно. Бодлогын санаа олон нийтээс гардаг ба төрийн анхааран хийх ёстой ажлын нэг хэсэг болгохыг тэд чармайдаг.

2. Улс төрийн сонголт

Сонирхлын бүлгүүд ба иргэний нийгмийн байгууллагын төлөөлөл санаагаа хэрэгжүүлэхийн тулд бодлого боловсруулагч нарт шахалт үзүүлдэг. Зарим үед тэд санаагаа маш боловсруулж, шийдвэрлэх арга замаа тодорхойлсон байдаг. Тэдний шахалтаар хууль тогтоогчид хууль батлах, засгийн газрын хөтөлбөр, журам гарах зэргээр асуудлыг шийдвэрлэдэг. Үүнийг улс төрийн сонголт хийгдлээ гэж нэрлэдэг.

3. Бүтээгдэхүүн

Улс төрийн сонголт хийснээр бодлого бүтээгдэхүүн төрж нийтийн захиргааны байгууллагуудаар дамжин хэрэгждэг. Бүтээгдэхүүн бол бодлого боловсруулах үйл явцын салшгүй нэг хэсэг мөн. Энэ утгаараа нийтийн захиргааны байгууллагууд бодлогын үйл явцын идэвхитэй оролцогч юм.

4. Анхан шатны бюрократууд

Бодлогын эцсийн үр дүн ард иргэдэд хэрхэн хүрч асуудлыг шийдвэрлэж чадаж буй эсэхээр илэрнэ. Төрийн бодлогыг ард иргэдэд хүргэхэд анхан шатны төрийн үйлчилгээний ажилтнууд чухал үүрэгтэй байдаг. Бодлогыг амьдралд хэрэгжүүлэх нь олон хүндрэлийг авчирдаг. Тйимээс уян хатан байх, тууштай байх чанаруудыг төрийн анхан шатны ажилтадаас шаардаж байдаг.

Дүгнэлт: Төрийн бодлогын амьдралд хэрэгжих үр дүнг хэн ч урьдчилан хэлж чаддаггүй. Бид зөвхөн таамаглал дэвшүүлж чадна.

Бодлого бол зөвхөн хууль тогтоогч нарын ажил биш. Бодлогын үйл явцад ерөнхийлөгч, хууль тогтоогчид, шүүх, гүйцэтгэх засаглалын байгууллагууд, олон нийт гээд олон талбн оролцогчдын хамтын бүтээлээр төрж хэрэгждэг. Энэ утгаараа тэд цөм улс төрийг хийгчид юм. Улс төр хийх үйл явцад олон нийтийн үүрэг хамгийн чухал байдаг. Зарим судлаачдын үзэж байгаагаар ямар бодлого зөв вэ? гэдэг асуулт гол бус харин ямар бодлого иргэдэд илүү тохирч, хэрэгцээг хангаж байна вэ гэдэг нь илүүтэй чухал аж. Иймээс улс төрчдийн онолын хувьд зөв гэж үзсэн бодлого амьдралд төдий л үр дүнгээ өгдөггүй тал бий. Энэ ард түмний хэрэгцээ, шаардлагыг танин мэдэх, тэдний идэвхитэй оролцоог болдого боловсруулах үйл явцад хангахыг илүү чухалчлах болсон.

Зарим судлаачид тухайлбал В. Вильсон, Ф Гууднов нар хууль тогтоох ба гүйцэтгэх засаглалын үйл ажиллагааны зааг ялгааг нарийн гаргахыг хичээж байсан. Гэвч амьдрал дээр тэд бодлогын үйл явцад хамтран оролцох шаардлагатай байдаг. Үүний шалтгааныг хоёр зүйлээр тайлбарлаж болно.

1. Ардчилсан улс оронд нийтийн захиргаа төрийн бодлогын боловсруулахад гол үүрэг гүйцэтгэдэг.
2. Төрийн бодлогыг хэрэгжүүлж, олон нийтэд үйлчилж байдгийн хувьд бодлогын агуулгыг маш сайн мэдэж байх ёстой. Төрийн бодлого бүтээгдхүүн болох үе шатанд алдаа завхарал гардагаас утга агуулгаа алдаж үр дүнгүй болдог. Захиргааны байгууллагыг идэвхигүй дамжуулагчийн байр сууринд тавих нь бодлогын нэгдмэл байдлыг алдагдагдуулах аюултай. Эндээс бодлого ба түүнийг хэрэгжүүлэхийн хооронд ангал гардаг.

Бодлогод оролцогч талууд

Олон нийт

Бодлогыг зөвхөн төрийн эрх мэдэлтнүүд хийдэггүй. Олон нийтэд бодлогод оролцогчид мөн. Тэдэнд нөлөөлөх хүч байдаг. Тэдний хүч бол тэдний чадвар, нөөц юм.

Тухайлбал:

1. Олон нийт өөрсдийн хэрэгцээ шаардлага дээр тулгуурлан асуудлаа хамгийн зөв тодорхойлж чаддаг. Нэгэн судлаачийн хэлсэнээр хүч бол хэн асуудалд зөв хариулт өгч байгаад биш харин хэн асуудлыг зөв тодорхойлон дэвшүүлж чадаж байгаад байдаг хэмээжээ. Тиймээс улс төрд асуудлыг танин мэдэж, зөв тодорхойлох нь хамгийн чухал.

2. Олон нийтээс сонгогдсон хууль тогтоогч нар тэднээс хамааралтай байдаг. Улс төрчдийн ихэнхи нь дахин сонгуулахыг хүсдэг тул сонгогчидоо анхааралтай сонсдог.

3. Олон нийт хамгийн тууштай тэмцэгчид юм. Тэд өөрсдийнхөө асуудлыг шийдвэрлүүлэхийн төлөө зүтгэж байгаа учраас авлигад автдаггүй.

4. Тэдний олонхи нь ТББ ба сонирхлын бүлэг, хөдөлгөөнөөр дамжуулан зохион байгуулалтад орсон байдаг ба нөлөөллийн стратеги сайтай байдаг. Судлагааны материал, амьдралын жишээг тэд хамгийн санй цуглуулж олон нийтийн дэмжлэгийг авч чаддаг.

Олон нийт хууль тогтоох үйл явцад оролцоход гарч байгаа хүндрэл

Судлах жишээн дээр ажиллана уу.

Хууль тогтоогчид

Тэдний эрх мэдэл хууль батлан гаргахаар хэрэгждэг. Парламентийн гишүүд хамтдаа байж эрх мэдэл нь хэрэгждэг. Энэ нэг талаар хамтын шийдвэр гаргах ардчилсан хэлбэр боловч нөгөө талаар төвлөрлийг үүсгэдэг. Иймээс дэлхийн олон оронд хувь гишүүний үүргийг нэмэгдүүлэхэд голлон анхаарч байна. Тэд хууль санаачлагчдийн хувьд бодлогын шинэчлэлийн “инкубатор” байх ёстой.

Мөн парлментийн байнгын хороодын үүргийг нэмэгдүүлэх замаар төвлөрлийг бууруулж байна. Түүнчлэн гадны зөвлөх, олон нийтийн сонсох, сонирхлын бүлгүүдтэй ажиллах зэрэг гадагш чиглэсэн үйл ажиллагаа тэдний үйл ажиллагааг улам нээлттэй болгож байгаа юм.

Хууль тогтоогчдийн өмнө тулгарч байгаа бэрхшээл

1. Нийгмийн эрэлт хэрэгцээ өдрөөс өдөрт ихсэж, тулгамдсан асуудлууд нэмэгдэж шийдвэрлэх арга замыг хүлээсээр байна. Гэтэл бодлого боловсруулагч нарын тоо хэвээр төдийгүй хууль дээр ажиллах, судлагаа явуулах цаг бага байна.

2. Монголын нөхцөлд УИХ-ын гишүүдийн дийлэнх нь сонгуулиар солигдон байдаг. Тэдний ихэнхи хувь нь хууль тогтоох туршлага муутай, шинээр сонгочид байдаг аж. Хүснэгт харна уу.

Нийтийн захиргааны байгууллагууд

Нийтийн захиргааны байгууллагууд бодлого боловсруулахад гол үүрэг гүйцэтгэдэг.

1. Засгийн газар хууль санаачлах эрхийг эдэлдэг.
2. Захиргааны ажилтнууд мэдээллийн эх үүсвэр болдог. Аливаа хуулийн төсөл дээр ажиллах ажлын багт гүйцэтгэх засаглалаас төлөөлөл оролцож байдаг. Тэдний техникийн мэдлэг чадвар тус болдог.
3. Хууль хэрэгжүүлэх үйл явц нийтийн захиргааны байгууллагаар дамжин хэрэгждэг. Тэд хуулийн амьдрал хэрэгжүүлэгчид олон нийтэд хүргэгчид юм.

Хекло үүнийг төмөр гурвалжин гэж нэрлэсэн.

Төмөр гурвалжин сүлжээ болон өөрчлөгдөж байгаа тухай.

Бодлого төрөхдөө гурван асуудлыг хамт агуулдаг гэж Ваумгартнер үзсэн. Үүнд:

1. Нийгмийн шийдвэрлэвэл зохих тулгамдсан асуудал мөн эсэх

2. Уг асуудлыг хамгийн сайн шийдвэрлэх арга зам юу вэ Ямар бодлогоор

3. Хамгийн сайн хэрэгжүүлэх арга зам юу вэ Ямар бүтэц зохион байгуулалт, менежментээр

Диффузийн онол

Диффузи нь нэвчих, тархах гэсэн утгатай физикийн нэр томъёо ба улс төр нийгмийн шинжлэх ухаанд өргөн хэрэглэгддэг. Нийгмийн тогтолцоон доторхи дамжих, тархах үйл явцыг нийгмийн диффузи гэж нэрлэдэг. Тархах үйл явцад зан үйл, итгэл үнэмшил, технологийн дэвшил, соёл зан заншил, зорилго, нийгмийн бүтэц хүртэл ордог өргөн утгатйа ойлголт юм. Тухайлбал: ардчилсан төрийн бүтэц дэлхийн олон оронд түгэн тархсаныг бид бүгд мэднэ. Нэг орноос нөгөө оронд тархах явцад улам баяжигдан шинэчлэгдэж мөн өөрийн хэв загвараар өөрчлөгдөж байдаг аж. Диффузийн онолоор бодлогын шинэчлэл нэг улсаас нөгөө улс руу нэг мужаас нөгөө муж руу нэг байгууллагаас нөгөө байгууллага руу тархаж байдаг байна. Тиймээс энэ онолоор бол бодлого бүр Кингдон болон бусад эрдэмтэдийн үзэж байгаа шиг төрийн эрх мэдэлтнүүд, мэргэшсэн сонирхлын бүлэг, эсвэл олон нийтийн шахалтаар дороосоо төрж байдаг биш аж. Тэр тусмаа даяарчлалын өнөөгийн үед нэг улсаас улс руу тархах явдал нийтлэг. Үүнд НҮБ болон олон улсын байгууллагуудын үүрэг их аж.

Baumgartner, Frank R and Jones, Bryan D. Agendas and Instability in American Politics

Kingdon, John W. Agendas, Alternatives, and Public Policies, second edition. The University of Michigan

Rochefort, David A. and Cobb, Roger W. The Politics of Problem Definition: Shaping the Policy Agenda

Бямбасүрэн Я, Доржсүрэн П. Төрийн бодлого УБ 2006

Янг Е ба Квин Л. Үр нөлөө бүхий бодлогын баримт бичиг боловсруулах нь. УБ, МННХХ, 2003

Түлхүүр үгc

Agenda setting

Problems

Policy streams

Policy primeval soup

Political stream

Policy window

Policy Entrepreneurs

National mood

Diffusion of innovation- нийтийн институцийн онолд хамаарагддаг. Шинэчлэл нэг улс, муж, аймаг, байгууллагаас нөгөө рүү тархаж нэвтэрдэг тухай онол юм.

Iron triangle - Төмөр гурвалжин

Цуваа үйл явцаас зэрэгцээ үйл явц руу

Хувь хүн болон байгууллага нэг цаг хугацаанд хэдхэн асуудалд л анхаарч чадна. Иймээс тэд олон асуудлыг хэзээ ч нэг дор шийдвэрлэж чадахгүй. Мөн тэдний мэдээлэл хүлээн авах боломж ямагт хязгаарлагдмал байдаг. Хувь хүн ба нэг байгууллагын нэг цаг хугацаанд хэдхэн асуудлыг шийдвэрлэх боломжийг цуваа үйл явц гэж нэрлэдэг. Өөрөөр хэлбэл тэд асуудлыг цувуулан шийдвэрлэж байдаг тухай юм.

Тиймээс нийтийн захиргаа асуудал тус бүрийг бүлэглэн хувааж чиглэл бүрээр нь байгууллагуудад хариуцуулдаг. Эндээс зэрэгцээ ажиллах тогтолцоо үүссэн.

Тухайлбал, Нийтийн асуудал тус бүрээр байгуулагдсан яам агентлагууд юм.

Нийгэмд асуудал байнга гарч байдаг бөгөөд уг асуудлыг шийдвэрлэх шаардлагатай гэж үзвэл төрийн бодлого боловсруулагдаж түүнийг хэрэгжүүлэх бүтэц бүрдэнэ. яам, агентлаг, газар, хэлтсүүд байгуулагдаж байдаг.

Төрийн бодлогын өмнө тулгарч буй хүндрэл:

Үндсэн хуулиар бодлогын шийдвэр гаргах эрх мэдэл хэдхэн тооны бүлэг хүмүүст оногдож байгаа. Хувь хүний оюун ухааны болон мэдээллийн хязгаарлагдмал байдлаас шалтгаалан тэд улс орны асуудлыг нэгэн зэрэг хэзээ ч шийдвэрдэж чадахгүй. Гэтэл улс орноо хөгжүүлэхийн тулд олон асуудлыг шийдвэрлэж байх шаардлагатай болдог.

Төлөөллийн зарчим Delegation

Дээрхи хүндрэлээс гарах гарц бол төр өөрийн төлөөлөл байгууллагуудыг зохион байгуулсан явдал юм. Эндээс нийтийн захиргааны салбарууд, анхан шатны засаглал байгууллагууд бий болсон. Аймаг, сум, дүүрэг, хороо, хөдөлмөр, халамжийн салбарууд, сургууль, эмнэлэг гэх мэт.

Парламент ба засгийн газар макро түвшний шийдвэрийг гаргаж нийтийн захиргааны байгууллагуудаар дамжин хэрэгжинэ. Энэ бол бодлогын босоо тогтолцооны нэг илэрхийлэл юм.

Анхан шатны бюрократууд бодлогын хэрэгжилтэд тун чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.

Төлөөллийн зарчмаар дээд түвшинд УИХ, Засгийн газрын боловсруулагдсан бодлого, хөтөлбөрүүд дунд ба анхан шатанд хэрэгжих үйл явц юм. Тэд бодлогын дэд бүтцийн үүрэг гүйцэтгэнэ.

Бодлог хэрэгжих явцадаа маш их өөрчлөгдөж байдаг.

Бодлого боловсруулах ба хэрэгжүүлэх төрийн тогтолцоо Government system

Төрийн өндөр албан тушаалтнууд төрийн бүхий л бодлогыг боловсруулах эрх мэдэлтэй гэхдээ тэдний чадавхи байнга хязгаарлагдамал, цуваа үйл явцаар хэрэгждэг.

Бодлогын дэд бүтэц: төрийн бодлогыг хэрэгжүүлэгч байгууллагууд бодлого боловсруулахад хязгаарлагдмал эрх мэдэлтэй ч зэрэгцээ үйл явцаар нэгэн зэрэг ажиллаж олон асуудлыг шийдвэрлэх чадвартай.

Бодлогын монополчлол Policy monopoly

Дэд бүтцэд гаргаж байгаа шийдвэр үргэлж нэг болон нэгэн хэсэг дарга нарын эрх мэдлийн хүрээнд явагддаг. Тэд мэдээллийг хамгийн түрүүнд хүртдэг учраас асуудлыг талаар илүү их мэдлэгтэй мэт байдаг. Гэвч тэд зарим үед магадгүй олонхи тохиолдолд асуудлыг дээрээс нь хардаг.

Төрийн бодлого боловсруулагчдын өмнө тулгарч байгаа хүндрэл

1. Төрийн бодлогын дэд бүтэц зэрэгцээ үйл явцаар ажилладаг ч тэнд байгаа хэдхэн эрх мэдэлтний хүрээнд бодлогын шийдвэрүүд гарч байдаг. Үүнийг бодлогын монополчол гэж нэрлэдэг. Бодлогын монополчлолын үед олон нийтийн эрх ашгийг тэр бүр олж хардаггүй, тусгахгүй байх аюултай.

Бодлогын монополчлолыг бууруулах гарц бол бодлогын шийдвэр гаргах үйл явцад олон нийтийг оролцуулах явдал юм.

Бодлогод оролцогч талууд

Бодлого боловсруулах эрх мэдэл хууль тогтоогч нар, засгийн газрын байгууллагуудад бий. Засгийн газрын байгууллага бодлогыг идэвхигүй дамжуулагчид, хэрэгжүүлэгчид биш харин олон нийтийн хүсэл, сонирхлыг илэрхийлэгчид, хууль санаачлагчид, эргээд хуулийг хэрэгжүүлэгчид байдаг.

Нийтийн захиргаа бодлогод хэрхэн оролцдог вэ?

Тэднийг хууль санаачлах болон батлах, бодлогын шийдвэр гаргах эрх мэдлээр нь бодлогын монополиуд гэж нэрлэдэг.

Бодлогод нөлөөлөх гуравдах тал бол олон нийт болон тэдний зохион байгуулагдсан хэлбэр болох төрийн бус байгууллагууд байдаг. Гэхдээ тэд хууль санаачлах эрх мэдэлгүй ба тойргийнхоо УИХ-ын гишүүн нараар дамжуулан санал хүсэлтээ төрийн бодлогод тусгаж байдаг. Үүнийг төлөөллийн ардчилал гэж нэрлэдэг. Төрийн бус байгууллагаас бодлого боловсруулагч нарт нөлөөлөх үйл ажиллагаанд олон амжилт гарч байгаа боловч оролцоог хангах хууль эрхзүйн орчин хангалтгүйгээс төдийлөн амжилтад хүрч чадахгүй байна. Судлах жишээ харна уу. Олон нийтийн оролцоог хангах хуулийн төсөл

Хеклогийн Төмөр гурвалжин

Power triangle

Incrementalism

Бодлогын монополчлол нь хэдхэн хүний оролцоотой явагддагаас асуудлыг бүрэн шийдвэрлэх шинэчлэл хийгддэггүй. Тэд цаг хугацааны явцад бага сага нэмэлт өөрчлөлт оруулах төдийгөөр явдаг. Аль нэг болохгүй асуудлыг засварлах замаар явагддаг.Үүнийг инкрементал өөрчлөлт гэж нэрлэдэг. Ийм ч учраас нийтийн захиргааны байгууллаг хэзээ ч хурдан өөрчлөгддөггүй, суурь шинэчлэл хийгддэггүй харин олон жилийн турш алгуур өөрчлөгдөх замаар явагддаг гэж зарим онолчид шүүмжилдэг.

Бодлогын шилжилт Policy shifts

Төрийн бодлогод гэнэтийн өөрчлөлтүүд нөлөөлж гэнэтийн шинэчлэлийг авчирдаг. Өөрөөр хэлбэл бодлогын үйл явц урт хугацаанд инкрементал төдий явагдаж байгаад гэнэтийн өөрчлөлтөд эргэлт ордог. Гэнэтийн өөрчлөлт нь суурь реформ хийхэд хүргэдэг. Энэхүү гэнэтийн өөрчлөлтөд хүргэх үйл явцад улс төрийн өөрчлөлт, хувьсгал, эдийн засгийн хямрал, олон нийтийн тэмцэл, олныг хамарсан осол, гамшигтай холбоотой гарч болно. Улс оронд тохиолдсон гэнэтийн гамшигт үйл явдал улс төрчдийн ба олон нийтийн анхаарлын төвд орж хамгийн тэргүүнд шийдвэрлэх асуудал болж хувирдаг.

Тэнцвэрт функцийн онол

Бодлогын хөгжилд гарч байгаа хоёр өөрчлөлт-байнгын инкрементал өөрчлөлт болон гэнэтийн өөрчлөлтийг тэнцвэрт функцийн онолоор тайлбарладаг.

Инкрементал өөрчлөлтийн үед бодлого муруй тэнцвэрт байдлаа хадгалж байдаг, харьцангуй алгуур хөгжиж байдаг.

Гэнэтийн өөрчлөлт буюу асуудал хурцдах үед шинэ хүмүүс болон шинэ үзэл хандлага, онол бий болдог. Шинэ удирдагч төрөн гардаг. Тэд бодлогын хөгжлийг түргэтгэдэг.

Бодлого хэрэгжүүлэх шинэ дэд бүтэц бий болно. Өөрөөр хэлбэл шинэ байгууллагууд байгуулагдаж шинэ арга барил, зохион байгуулалтаар ажиллаж эхэлдэг.

Хурцадмал үе шинэчлэлийг авчрах ба улмаар тэнцвэрт байдал руу шилжиж эхэлнэ. Өөрөөр хэлбэл харьцангуй намжиж, инкрементал өөрчлөлт хийх замаар хөгжиж эхлэнэ. Хурцадмал үе хямралыг даван гарах үе бөгөөд эндээс шинэчлэл хийгдэж байдаг. Бодлогын шинэ тэнцвэрийг бий болгодог.

Зарим үед хурцадмал үе улс орныг хямрал руу оруулж хэдэн арван жилээр ч үргэлжүүлдэг. Суурь шинэчлэл хийж чадахгүй тохиолдолд хэсэгчилсэн өөрчлөлт, инкрементал өөрчлөлтөөр хямралыг даван гарч чаддаггүй.

Улс орны нөхцөл байдал улам хүндэрч уруудаж эхэлдэг. Хөгжлийн гацаанд орж улс төр, эдийн засаг, нийгмийг хамарсан гүн хямралд орно. Үүнийг тэнцвэр бүрэн алдах гэж нэрлэнэ.

Амжилттай бодлого хийхийн тулд орчны өөрчлөлтийг байнга хүлээн авч байх хэрэгтэй. Орчны өөрчлөлтийг тусгаж байгааг бид шинэчлэл гэж нэрлэдэг. Ингэж байнгын шинэчлэгдэж байгаа бодлого хямралд орох нь бага байдаг. Байнгын шинэчлэл бодлого боловсруулагч нарын үзэл хандлагын шинэчлэл, шинэ арга барилыг байнга шаардд

Төрийн бодлого

Бодлого гэдэг үг нь эртний Грекийн полит гэсэн үгнээс гаралтай, төр улс гэсэн утгыг агуулсан.

Тодорхойлолтууд:

Бодлого бол шийдвэр буюу үйлдлийн хөтөч болсон үйл ажиллагааны төлөвлөгөө юм.

Аливаа зүйлийг хийх эс хийхийг засгийн газар сонгодог, Томас Дай.

Янг Е, Квин Л. Үр нөлөө бүхий бодлогын баримт бичиг боловсруулах нь 1992

Өөрөөр хэлбэл төрийн бодлого гэдэг засгийн газрын юуг хийх эс хийхийн тухай сонголт, шийдвэр юм.

Төрийн бодлого бол тодорхой нөхцөлд зорилго, түүнд хүрэх арга замыг сонгохын тулд улс төрд оролцогч буюу хэсэг оролцогчоос гаргасан харилцан холбоо бүхий цогц шийдвэр юм. Уиллъям Женкинс. Төрийн бодлого Я Бямбасүрэн, П. Доржсүрэн УБ 2006 хууд 11

Төрийн бодлогод байдаг үндсэн шинжүүд:

Эрх мэдэл бүхий засгийн газрын үйл ажиллагаа

Төрийн бодлого нь эрх зүй, улс төр ба санхүүгийн эрх мэдэл бүхий засгийн газраас гүйцэтгэх үйл ажиллагаа мөн.

Бодит байдлын хэрэгцээ буюу асуудалд хандах

Төрийн бодлого нь нийгэм, нийгмийн бүлэг хүмүүс, тухайлбал, иргэд, төрийн ба төрийн бус байгууллагуудын тодорхой хэрэгцээ, асуудлыг шийдвэрлэхийг эрмэлздэг.

Зорилгод баримжаалсан

Төрийн бодлого нь тухайн зорилтот бүлгийн тодорхой хэрэгцээг хангах юмуу эсвэл түүнийг шийдвэрлэх оролдлогыг төлөөлж чадах сайтар бодолцсон зорилтуудад хүрэхийг эрэлхийлдэг.

Үйл ажиллагааны чиглэл

Төрийн бодлого нь цорын ганц шийдвэр, үйлдэл буюу хариуц үйлдэл биш, харин сайтар боловсруулсан арга барил стратеги юм.

Ямар нэг зүйлийг хийх эсвэл юу ч хийхгүй байх тухай шийдвэр

Боловсруулсан бодлого нь асуудлыг шийдэхийг оролдон арга хэмжээ авдаг эсвэл, тухайн үеийн бодлогын хүрээнд энэ асуудал шийдэгдэнэ хэмээн үзэж арга хэмжээ авдаггүй.

Нэг буюу хэд хэндэн хүниы ажиллагаа болох нь

Бодлого нь бодлогын цаана байгаа учир шалтгааныг гол төлөв тусгадаг.

Шийдвэр гаргах

Бодлого нь аль хэдийн гаргасан шийдвэр болохоос хийх гэж буй санаа буюу амлалт бус.

Янг Е, Квин Л. Үр нөлөө бүхий бодлогын баримт бичиг боловсруулах нь 1992

Бодлого бол шийдвэр

Төрийн бодлого бол төр юу хий ба эс хийхээ шийдэх явдал юм. Нийгмийн шийдвэрлэх ёстой асуудал үүсэхэд төр ямар арга хэмжээ авах вэ? Хууль батлан гаргах, засгийн газрын хөтөлбөрүүд боловсруулагдах, түүнийг хэрэгжүүлэх яам, агентлаг байгуулагдах гээд цөм шийдвэр байдаг.

Бодлого бол босоо тогтолцоо

Төрийн бодлого бол эрх мэдлийн шатлалаар хийгдэж хэрэгжиж байдаг. Төрийн дээд шатны бодлогыг тогтоогчид парламентийн гишүүд, засгийн газрын тэргүүн ба гишүүд, дунд шатны менежерүүд болон төрийн үйлчилгээний байгууллагын ажилтангууд болох цагдаа, нийгмийн халамжийн ажилтан өдөр тутам үй түмэн шийдвэр гаргаж байдаг.

Төрийн бодлогыг ангилал, олон талт байдал

Т Лови зохицуулалтын, хуваарилалтын, дахин хуваарилалтын гэж ангилсан байна.

Зохицуулах бодлого нь эдийн засгийн зохицуулалт, хэрэглээний зах зээлийг хамгаалах зэрэг үйл ажиллагааг төрийн байгууллагаас зохицуулах үйлдлийг агуулна.

Хуваарилах бодлого нь нийгмийн хөтөлбөр, боловсрол, шинжлэх ухаан гэх мэт материаллаг баялаг, ашиг тусыг хүн амын янз бүрийн бүлгийн дунд төрийн байгууллагын зүгээс хуваарилах үйл ажиллагаатай холбоотой.

Дахин хуваарилах бодлого нь татвар, тариф, шилжүүлгийн хэлбэрээр тодорхой нөөцийг хүн амын нэг бүлгээс нөгөө бүлэгт шилжүүлэхийг хэлнэ.

Эх үүсвэр Төрийн бодлого Я Бямбасүрэн, П. Доржсүрэн УБ 2006 хууд 11

Мөн бодлогыг хэрэгжүүлэх нийгмийн салбар тус бүрээр нь ангилдаг байна. Тухайлбал: эдийн засгийн, нийгмийн, түлш эрчим хүчний, засаг захиргааны, байгаль орчны, гадаад бодлого, батлах хамгаалах боловсрол, мэдээлэл технологи гэх мэт.

Мөн улс орны, аймаг сум, байгууллага салбарын хэмээн ангилсан ч байна.

Бодлого ба хүмүүс

Бодлогыг эрх мэдэлтнүүд хийнэ. Иймээс эрх мэдэлтнүүд хүмүүс бодлогыг хэрхэн хийдгийг судлах нь бодлого боловсруулах үйл явцыг ойлгож авдаг.

Херборт Семон улс төр судлаачдад хүний танин мэдэхүй хязгаардлагдмал болохыг анхааруулж байсан. Тэрээр хэлэхдээ “Хүн урт хугацааны гайхалтай ой тогтоолттой боловч нэг цаг хугацаанд олон талын мэдээллийг зэрэг авах ойн багтаамж хязгаарлагдмал байдаг. Бид нэг цаг хугацаанд хэмжээлшгүй ихийг харж, сонсож, үзэж байгаа ч тэндээс хэсэгхэнийг нь санаж үлддэг.

Хязгаарлагдмал үр ашигт байдал рациональт байдал Bounded rationality

Танин мэдэхүйн сэтгэл судлалд хязгаарлагдмал рационалт байдлын тухай онол байдаг. Энэ онол нь хүний тархи мэдээллийг хүлээн авах, боловсруулах, хадгалахдаа хязгаарлагдмал байдаг гэж үздэг. Орчноосоо хэн ч бүх мэдээллийг зэрэг авч чаддаггүй. Харин сонголт хийдэг. Өөртөө илүү хэрэгтэй тэр мэдээллийг авч байдаг бусад олон мэдээллийг авч чадахгүй орхигдуулдаг. Бодлогын шийдвэр гаргах үйл явц бол цаг хугацаа, хүч хөдөлмөр шаардсан ажил юм. Гэвч эрх мэдэлтнүүдийн олонхи нь (үнэн хэрэгтээ хүн бүхэн) цаг хугацаанд ямагт хавчигдаж байдаг. Тиaмээс асуудлыг дутуу дулимаг судлаж, өрөөсгөл мэдээлэл дээр үндэслэн бодлогын шийвэр гаргах нь элбэг тохиолдоно.

Эдийн засгийн ухаанд рациональ оролцогч гэсэн нэр томьёо байдаг. Rational Actor. Рациональ оролцогч гэдэг шийдвэр гаргахын өмнө олон талын мэдээллийг цуглуулж ул суурьтай судлан боловсруулсан байдаг. Иймээс ч гаргасан шийдвэр нь илүү эдийн засгийн үр ашигтай, өгөөжтэй байдаг.

Нөгөө талаар шийдвэр гаргагчид хэдий нийтийн асуудлыг шийдвэрлэж байгаа гэсэн хувь хүний өөрийн үзэл хандлага, итгэл үнэмшил, хувийн туршлага дээр тулгуурлан шийдвэрээ гаргадаг. Тиймээс нэг асуудлыг хоёр хүн хоёр өөр хувилбараар шийдсэн байдаг. Яг ижил мэдээллээр хангаад байхад нэг асуудлыг хоёр дарга хоёр өөр интерпретаци хийсэн байдаг тухай судалгаа ч байдаг.

Эндээс хувь хүний үзэл бодол хэрхэн програмчлагдсанаас шалтгаалж асуудалд ханддаг гэсэн дүгнэлт хийж болно. Тухайн хүний итгэл үнэмшил, үнэт зүйлсийн баримжаа шийдвэр гаргахад чухал нөлөөтэй. Зарим тохиолдолд эрх мэдэлтнүүд улс төрийн нэг намын болон бүлгийн явцуу эрх ашигт нийцүүлэн шийдвэр гаргах нь ч бий. Иймээс бодлогын шийдвэр гаргах эрх мэдэлтнүүдийн өмнө хэний ашиг сонирхлыг тэргүүнд тавьж асуудлыг шийдвэрлэх вэ гэсэн асуулт ямагт тавигдаж байдаг. Би хэнд үнэнч байх вэ? Өөрийн үзэл бодол, итгэл үнэмшилд үү, ард түмний нийтлэг эрх ашиг, хүсэл сонирхолд уу, улс төрийн намд уу эсвэл даргадаа юу? гэсэн асуулт бүх шатны шийдвэр гаргагч нарын эргэн тойронд эргэлдэж байдаг.

Дүгнэлт:

Бодлогын шийдвэр гаргахад хувь хүний онцлог, сэтгэлзүйг судлах болсоноор бодлого боловсруулах үйл явцыг улам сайн ойлгох болсон.

УИХ ба Засгийн газар нийтийн бодлого боловсруулах эрх мэдлийг эдэлдэг боловч тэд үргэлж мэдээллийн болон цаг хугацааны хязгаарлагдмал хүрээнд байдаг.

Бодлогын шийдвэр гаргах үйл явц хувь хүний онцлогтой ямагт холбоотой

Нарийвчлал

Нарийвчлал нь тоймлолын үргэлжлэл юм. Гарчигын дээр доогуурах цэгийн босоо шугамын жагсаалт гаргах юм.

Нарийвчлал ганц үгнээс эхэлдэг эндээсээ нэгтгэх үйл явцын дагуу дэс дараалалтай явагдана. Ямар нэг юмнаас гол гол утгууд нэг гол түлхүүр нөхцлөөс урган гарахаас эхлээд нарийвчлалд нь 1. дүгнэлт 2. судалгаа 3. нийтэд нь ангилах зэрэг орно.

Үүсч гарах утга санааг авч үзэх болон ерөнхийгөөс тусгай зүйлрүү шилжих үйл явц юм аа. өөрийнхөө санааг дүрслэн хөгжүүлэх гэдэг нь зарим сэтгэл судлаачын хэлдэгээр тархиний баруун хэсгээ ажиллуулах гэнээ. Тэдний онлын дагуу авч үзвэл тархиний 2 хэсэг өөр өөр үүрэг гүйцэтгэнэ. Тархи нь ямар нэг юманд дүн шинжилгээ хийхдээ эрэмбэ дараатай авч үзнэ. Баруун тал нь өнгөц уран сэтгэмжтэй, зөн совинтой, харьцуулалтын олон жижиг хэсгүүдийг гаргадаг.

Шугамгүй дэвтрийн цаас нэг харандаа байхад л нарийвчлал гаргахад хангалттай. Шугамгүй цаасан дээрээ голд нь нэг үг бичээд тэрийгээ дугуйл дараа нь гол үгнээс санаагаа салбарлуулж бич санаас чинь жижиг санаа урган гарнаа.

BRANCHING

Branching is an alternative to outlining – to the vertical listing of points under headings and subheadings.

Branching starts with a single word or phrase and grows from there by a process of association – but not free association. Since all main branches radiate from one key term, branching is a process of exploring its implications, of seeing the range and variety of thoughts it can evoke, of moving from the general to the specific.

To develop such a picture of your ideas is to use what some psychologists call the right brain – that is, the right half of the brain. According to their theory, the two halves of the brain do different jobs. While the left brain is verbal, analytical, logical, and systematic, taking things one step at a time, the right brain is visual, imaginative, intuitive, and synthesizing, making one big picture from many details.

The best equipment for branching is a sheet of unlined paper and pen or pencil. To start, write a word of phrase in the middle of the sheet and circle it. Then add a main branch for each idea that grows directly from the circled term, a smaller branch for each idea that sprouts from a main branch, and so on.

Төв аймгийн Баянжаргалан сум

Сумын түүхээс:
Тус сум нь Сэцэн хан аймгийн Сэцэн чин ван хошууны нутагт үүсч байгуулагдсан түүхтэй. Сэцэн чин ван хошуу нь 1691 онд Халхын дорно замын баруун гарын дундад хошуу нэртэй 8 сум, 1200 эрийн албатай байгуулагдсан бөгөөд Богд хаант Монгол улсын үед 6 сум, 40 отогтой байжээ.

Шопой Сэцэн хааны 7 дугаар хөвгүүн Бадамдаш, Бадамдашийн хүү Дамба, Дамбын ахмад хөвгүүн Цэвдэн эрх тайж цолтой Энх-Амгалангийн 28 дугаар он буюу 1689 онд анх хошууны засаг ноёноор өргөмжлөгдсөн байна. Цэвдэн ноёноос хойш тус хошууг 9 ноён үе залгамжлан захирч ирсний хамгийн сүүлчийн хошуу ноён нь Жүн Ван Гомбосүрэн юм.
Жүн Ван Гомбосүрэн ноён Бадаргуулт төрийн 34 дүгээр он буюу 1908 оноос 1923 он хүртэл тус хошууг захирч байжээ. Энэ үед хошуу нь 13 сум, 60 отготойгоор зохион байгуулагдаж 2400 гаруй өрх, 16000 хүн ам, 74000 толгой малтай байсан байна.
1921 онд ялсан Ардын хувьсгалын эхний жилүүдэд Ардын засгийн газраас орон нутгийн засаг захиргааг шинэчлэн зохион байгуулах талаар олон чухал арга хэмжээ авч хэрэгжүүлсний нэг нь Засгийн газраас 1923 оны 10 дугаар сарын 19-ны өдөр гаргасан 38 дугаар тогтоол юм. Энэ тогтоолоор урьд нь язгууртан феодал ноёдын нэрээр нэрлэж байсан айтаг хошуудын нэрийг өөрчилж газар усны нэрээр нэрлэх болсон байна.
Энэ үеэс Сэцэн хан аймгийн Сэцэн чин Ван хошууг Хан хэнтий уулын аймгийн Оцол сансар уулын хошуу хэмээн нэрлэх болжээ. Энэ хошуу нь Айраг, Баянжаргалан, Баян-эрхт, Даланжаргалан, Дэлгэрхаан, Дэлгэрхэт, Их-Эрээн, Ихжаргалан, Нялга, Цагаан Айраг зэрэг 16 сумтай байв. Засгийн газраас урьд нь хошууны түшмэл байсан Сүндэвдонойг тус хошууны даргаар томилж, хошууг Чойроос зүүн урагш Элдэвийн голд төвлөрүүлэн байгуулсан байна. Энэ үед Нялга сумын харъяат хошууны бичээч байсан Чимэдийн Батбаярыг хошууны Цэргийн хэлтсийн даргаар томилон ажиллуулсан байдаг. Ч. Батбаяр нь 1921 онд Ардын журамт цэрэг Нийслэл хүрээнд орж ирсний дараа Цэргийн яаманд алба хашиж байжээ.
1923 оны 6 дугаар сард Алтат гэдэг газарт хошууны эх хурлыг зарлан хийлгэж, сумуудыг зохион байгуулахад Нялга сумыг 16 арван, 154 өрх, 633 хүн ам, 32000 толгой малтайгаар байгуулж, сумын анхны даргаар Цэвэгсүрэн гэдэг хүнийг сонгосон байна.
БНМАУ-ын Улсын Бага Хурлын Тэргүүлэгчдийн 1931 оны 2 дугаар сарын 7-ны өдрийн 5 дугаар тогтоолоор засаг захиргааны шинэчлэн өөрчлөлт хийж, 5 аймгийг 13 аймаг болгон зохион байгуулж, отог, хошуудыг татан буулгаж оронд нь сум, багуудыг томсгон байгуулсан байна. Энэ зохион байгуулалтаар Оцол сансар уулын хошуу татан буугдаж, сумууд нь одоогийн Дундговь, Дорноговь, Хэнтий, Төв аймгуудад харъялагдах болсноор Нялга сум Төв аймагт шилжэн ирсэн юм. Тус сум 1927 оноос Нүдэн, 1933 оноос Модон зэрэг газруудад төвлөрч байгаад 1960 оны 4 дүгээр сараас одоогийн байгаа Баясгалант уулын энгэрт төвлөрчээ. Тус сумыг засаг захиргааны өөрчлөлтөөр 1956 онд татан буулгаж 1, 4, 5, 6, 8 дугаар багуудыг нь Баян суманд, 2 дугаар багийг нь Дорноговь аймагт, 3 дугаар багийг нь Хэнтий аймгийн Дэлгэрхаан суманд тус тус шилжүүлжээ.
1956 онд нэгдэлжих хөдөлгөөн ялах үеэр тус суманд байгуулагдсан Шинэ-Амьдрал, Баян суманд байсан Оргил нэгдлүүдийг нийлүүлж, засаг